Bonma

Bonma was mijn stoere oma. Als klein meisje klom ze tot de as van de molenwieken, om vandaar enthousiast naar beneden te zwaaien. Ze reed op de werkpaarden die werden gebruikt voor de brouwerij van haar ouders. Met de fiets van Steenbergen naar Mook, voor een familiebezoek: daar draaide ze haar hand niet voor om. Ook toen ze dik in de 70 was en zin had om weer een keer paard te rijden, deed ze dat gewoon. En terwijl ze al fors op leeftijd was, tufte ze nog vrolijk rond in haar groene DAF. En dan kon ze heel verbaasd zeggen: ‘Nou, ik snap er niets van. Ik kwam terug bij de auto en toen zat er ineens wéér een deuk in!’

Paashaas, paasei, paasbonma

Pasen was een echte traditie bij ons thuis. Paashaas, paasei, paasbonma, zo heette het. Samen met een hele groep kinderen zochten we paaseieren in onze grote tuin. Bonma zat dan links achterin op het terras, achter een blankhouten, grenen tafel, met papieren paashaasoren op haar hoofd, die natuurlijk steeds omvielen. Iedereen moest bij haar de eieren inleveren: zij hield per kind de score bij.

Biefstuk met brood

Als we op vakantie gingen, moesten we bij vertrek uit Eersel eerst Bonma bellen: dan gooide zij de biefstukken in de pan. Vervolgens reden we naar Duizel, waar zij woonde. Daar stonden de bruine boterhammen met biefstuk dan dampend voor ons klaar. Pas als die op waren, konden we echt vertrekken. Zij stond ons met twee armen boven haar hoofd uit te zwaaien. Ik zie haar nog voor me.

Sigaretje, borreltje

Als ik in mijn studententijd vanuit Groningen thuiskwam, ging ik regelmatig bij haar langs. Daar ging ze altijd gezellig voor zitten. Samen een sigaretje roken, borreltje erbij: daar hield ze wel van. Ze rookte al op haar veertiende en is honderd geworden. Ze had altijd echt aandacht voor je en we hebben heel wat goede en leuke gesprekken gevoerd. Over hoe ik in het leven sta en hoe zij dingen ervaarde. Ze vertelde heel open over van alles. Hoewel ze super gelovig was en drie keer per dag naar de kerk ging, was ze modern in haar manier van denken. ‘Als ik nu zou leven, zou ik ook eerst gaan samenwonen en het gewoon gezellig hebben met elkaar.’

Geboortebeperking

Dat ze redelijk bij de tijd was, bleek ook wel uit een gesprek dat mijn beide oma’s ooit voerden op de achterbank van de auto. Let wel: Bonma is geboren in 1899. Het gesprek ging erover wat je kon doen om te voorkomen dat je zwanger werd. Oma Amsterdam vertelde dat je dan aan periodieke onthouding kon doen. ‘Ja,’ zei Bonma, ‘of je gaat voor het zingen de kerk uit.’ Oma viel even stil. ‘Hè…? Wij blijven altijd zitten!’ Mijn ouders hadden voorin stilletjes dikke pret.

Verzorgd

Bonma was altijd netjes. Verzorgd. Ze droeg standaard een zwarte of groene strik in haar haar. In haar pruik eigenlijk. Af en toe kon ze die pruik even aan beide zijkanten vastgrijpen en heen en weer bewegen, om ze zorgen dat ie weer recht op haar hoofd stond. En als je soms aanbelde terwijl ze een dutje deed, deed ze de deur open om zich vervolgens verschrikt te bedenken: ‘Oh, m’n pruik!’ Dan kon ie wel ’s een beetje scheef op haar hoofd belandden.

Vermomd

Ze vond ook wel dat ze van een zekere standing was. Ik weet nog dat een man uit ons dorp een keer aanbood dat ze mee mocht om een ritje te maken met zijn paard en koetsje. Dat vond ze wel leuk, maar ze had er toch ook wat twijfels bij. Want tja: dat was een boer. En je wilt toch niet met iedereen worden gezien. Uiteindelijk heeft ze ‘vermomd’ meegereden. Met een overall aan, een grote zonnebril op en een hoofddoek om.

Jaap over Bonma